1. Hmong Alphabet: Txiaj Ntawv Hmoob

20230502_102851

Hmong Alphabet:Txiaj Ntawv Hmoob

Cov txiaj ntawv tab muaj 26 tus:

Cov las tab muaj 20, xam tus w (ntx) thiab ces yog 21 tug. Cov yub muaj 6 tus. Tus W muaj ob lub suab: suab las thiab suab yub.
Thaum nws nyob twmyeej (stands alone) thiab lawv tus las qab (follows a consonant) nws yog suab yub tiamsis thaum nws nyob ua ntej tus yub ces nws yog lub suab las (ntx). 
Pivxwv:
W = qail
Wb = we (dual)
Wws = ntxws
Wuav = ntxuav
Whw = Ntxhw
Nws = he/him/she/her
 
Nyeem lis no:        A    bos  cos  dos  e  fos  gos hos i  jos  kos los mos nos o   pos qos ros sos tos  u     vos    w    xos yos zos
Sau li no:               A    B      C      D    E   F    G     H    I       K    L    M     N    O  P     Q    R    S    T     U     V          X     Y    Z
Cov Qub                a    np     c       d     e    f    nk     h     i  nts    k     l     m     n      o  p     q     r    s      t     u      v        w     x     y     z
Moob Leeg                                    DL
 
Notes: Lusqhia: 
1. Tus d tsim nyog ua tau lub suab d and dl hu si vim Hmoob dawb yeej tsis muaj tus dl thiab Mool leeg yeej tsis muaj tus d.
2. Cov las siv lub suab cim mus, tiamsis cov yub siv lub suab cim ua. Tsim nyog tus cim mus yog lolus uas tsis muaj tus cim.
3. Thaum Nts hloov ua J lawm, Ntx yuav tsum raug hloov ib yam. Tsuas tshuav tus W thiaj tsis muaj suab las. Yog li thiaj muab tus Ntx hloov ua tus W.
4. Thaum tus W hloov ua tus Ntx lawm, lub suab yub W dua twg lawm. Yub suab yub W nyob li qub. Nws zoo ib yam li Mekas tus Y. Nyob ua ntej ces yog consonant thiab nyob ua qab ces yog vowel. Piv li: You, your, young thiab my, city, beauty. Hmong li: Wuam whw  wws.  Cov qub ntxuam, ntxhw, ntxws. Tus yub W muaj peev xwm hloov mus ua IU lossis EU li Hmoob Suav tus, tiamsis peb cia nws nyob nws li qub. Yav pem suab yog sawvdaws ho muab tus yub W ua tus IU lossis EU lawm los nws haj yam zoo.
5. Qee leej yuav hais tias ua li no yuav nyuaj rau peb kawm. Peb jeeg (nts) tias nws tsis nyuaj yog thaum peb pom tias nws zoo rau peb siv lawm. Peb txawj lawm ntau thiab peb tseem yuav kho tus ntawv mus wiv (ntx) kom zoo dua qub: zoo dua ces yuav nco nyuaj dua, tiamsis siv yoojyim thiab meej dua
Pivli tus ntawv English (Akiv) yog ib tug ntawv uas kawm nyuaj kawg, tiamsis thaum kawm tau lawm, nws kuj raug siv yoojyim thiab meej heev.

Double Consonants:Cov Las Txooj

Cov las txooj muaj 29 tus: 3 tus tshiab. Xam tus dl wiv thiaj muaj 29.

 
Sau li no:      BH   BL CH  DH  GH    [HH] HL HM  HN [HV]  JH    KH ML NC [NG]  NQ NR  NT NY  PH  PL QH  RH  TH  TS TX XY  WH
Cov qub:       nph  npl ch    dh   nkh   ___   hl   hm   hn   ___   ntsh  kh  ml   nc   ___  nq    nr   nt   ny    ph    pl   qh   rh    th    ts   tx   xy    ntxh
Moob Leeg:                        DL    
 
Lusqhia:
1. Tas nrho cov las uas muaj tus “H” yog cov las uas tshuab cua. HH HM HN yog tso cua qhovjwg. HV HL tshuab qhovcauj rua. Dua li cov tus h lawv qab ces tshuab thiab blawm dia ncauj. Yog peb muaj tug cim cua ces cov no ua tau ib tug ntawv xwb.


Triple Consonants:Cov Las Pej

Cov las pej muaj 12 tug.
 
Sau li no:         BLH                HNY    MLH    NCH    NQH    NTH    NRH    PLH    TSH    TXH
Cov qub:         nplh                  hny      mlh       nch      nqh      nth       nrh       plh         tsh      txh
Moob Leeg:                Dlh                                                       NDL
 
Cov yub tab
 
Cov yub tab muaj 6 tus:  A    E    I    O    U    W
 
 
Cov yub txooj muaj 9 tug: Ib tug tshiab:                AI    AU    AW    EE    IA    OO    UA    [OI]
Moob Leeg:                                                AA
 
Cov cim 
Peb muaj 8 lub suab. Xya lub suab muaj tus las cim, xws li  nram no:
1. B yog tus cim SIAB
2. D yog tus cim TOD.    
3. G yog tus cim NEEG.
4. J  yog tus cim NTUJ.
5. M yog tus cim NIAM
6. S yog tus cim MUS.
7. V yog tus cim KUV.
 
Cov yub uas tsis muaj tus las cim ces yog tus cim ua, xws li bua, cua, tau, lo, to, …
 
Siv las thiab yub tshiab li nram no:
 
HH    Koj cev ib lub tsho rau ib tug neeg es koj hais tias, “Hhwv, koj lub tsho nas.” lossis “Hhwb, nqa koj lus tsho mus los mas.” Ceeb, “hhwb! Cas kuv ho tsis paub li kod?”
 
NG    Twm quaj “ngij-ngaj” lossis Cobtsib tham lus “ngiv-nguav“. Tus os ngus caj dab ntev. Peb cov Hmoob Mekas poob lus suab no lawm vim peb yeej tsis siv thiab ntawv Mekas los tsis muaj tus ntawv uas muaj lub suab no. Cov Hmoob Thaib thiab Hmoob Blog tseem muaj lub suab no vim ntawv Thaib thiab ntawv Blog muaj tus ntawv uas muaj lub suab no.
 
HV    Hvuag! Cas koj lam hais li kom hvos? Ntuj hve, jhe kuv yuav tuag li hvos.
 
OI    Thoib, koj ua dabtsi? lossis nthe neeb, Plwj= thoib. Roj ois rau tsheb.
Lus seevsuab
1. Seevyub:    Peb mus ua teb ib~hnub.
2. Seevlas:    Thaum ub hvos~, muaj ib tug tub juag….
3. Seevcim:    Tubm nyeem lis no: Tub-hvum. Ua li ntagm nyeem li no: Ua li ntag-hvam. Txhua lolus seevcim yog seev mus xaus rau tus cim M.
 Lus Teb
Koj puas yog tus tub-sab? Wb-, kuv tsis yog.
Thov koj pab kuv sau tsab ntawv no nawj. Ws-, ua li hvos.
© HmongLiteracy | All rights reserved.